Beschrijving
BROOTHUYS (1778) Oirschotseweg 11 Moergestel
- Het Broothuis is een van de weinige historische gebouwen in Moergestel.
- Het gebouw is in 1779 als opvolger van een nog oudere pastorie gebouwd. Die voorganger moet volgens een verdwenen steen stammen uit 1673. Het werd toen beschreven als:
Een zeer bequam met van agteren een grote omwaterde hof en van voren met een royale besloten plaats - De bouw kostte toen Fl 3850,–
- In 1796 doet de gereformeerde gemeente afstand van het gebouw en draagt het over aan de gemeente Moergestel.
- De gemeente verhuurt het Broothuis aan de Zusters van Achsel.
- In 1809 ruilt Willem van Kelckhoven, secretaris der gemeente, met
- Fl 1400,– bijbetaling zijn huis (nu restaurant Wout of Het huis van
- Martina Rijnen) met het Broothuis.
- Johannes van de Wouw, een latere bewoner, bouwde er in 1885 een koetshuis tegen aan en werd het huis gebruik als leerlooierij. (aan de achterkant is daarvan nog een hijsbalk te zien)
- Later heeft een stiefzoon van Johannes van de Wouw , ook een leerlooier, in het huis gewoond, die is in 1896 burgemeester geworden. Dat was burgemeester Maeijer.
- In 1970 is het pand gerestaureerd. In die tijd werd het Broothuis het ‘Spookhuis’ genoemd, ten gevolge van achterstallig onderhoud. Het haalde zelfs de landelijke televisie.
- Links van het Broothuis kwam vroeger het KALVERDIJKJE uit , een kerkpaadje van het Stokske naar de kerk.
Uitgebreide tekst
Een pand met een lange geschiedenis.
De predikant J.G. van der Meulen had een klacht ingediend bij het dorpsbestuur over zijn woning ‘Over het water’ aan de Oirschotseweg: een roomse pastorie uit ca. 1500, die rond 1648 in beslag was genomen door de protestanten. Er werd op dezelfde plek in 1778 een nieuwe (protestantse) pastorie gebouwd. Materialen van het oude pand werden gebruikt door architect Van Erven en aannemer W. van Kerkoerle te Best.
Na Van der Meulen’s overlijden huurde franciscanessen uit Achel het pand en richtte een kapel in. Maar het dorpsbestuur klaagden dat de huurinkomsten erg weinig opleverde. Besloten werd het pand te verkopen. Volgende eigenaren: secretaris (vanaf 1811 ook notaris) Willem Hendrik van Kelckhoven, daarna zijn dochter Elisabeth, weduwe van J. van Breda en weer later haar zoon Ignatius van Breda, die notaris te Oisterwijk was en in huize Het Hof aan de Dorpsstraat 31 woonde (nu Tabaksspeciaalzaak Paymans).
Eigenaar J. van de Wouw, begon er een leerlooierij.
De burgemeester van Moergestel, J. Maeyer woonde er tot zijn dood in 1931, dokter Th. van Delft had na de oorlog een deel in gebruik voor zijn praktijk. Na 1967 raakte het pand in verval. De nieuwe eigenaar, architect H. van Ommeren startte een restauratie.
In 2006 wonnen toenmalige de eigenaren Heleen Voort en Bert Piëst de Monumentenprijs.
Bijzondere details: de vroeger ingemetselde steen met jaartal 1673 was van de oude pastorie en later hier in de muur gemetseld, is nu verdwenen. Het hijsluik aan de achterkant van het gebouw was voor de leerlooierij. Het bijgebouw was aanvankelijk koetshuis en er stond een bakhuisje .
Een dakruitertje met klok is overgebracht naar de Rozephoeve (Oisterwijk). Op de haardbalk van de schouw in de keuken is in reliëf een weegschaal aangebracht met opschrift HOC FAC ET VIVES (‘Doe dit en gij zult leven’).
(Bron: Moergestel, Heerlijkheid aan de Reusel 1969/NieuwsbladvhZuiden 1971/A. Smits ‘Historie van Moergestel’, 1975/De Gestelse 1970)
